| افشین علا در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) عنوان کرد: من از کودکی در کنار آثار کلاسیک بزرگان با شعرهای کودک محمود کیانوش مأنوس بودم و پس از گذشت سال‌ها با شعرهای نیما، فروغ، سهراب، شاملو و اخوان آشنا شدم. در عین حال شاعرانی که به نوعی هم به سبک کلاسیک وفادار بودند و هم رگه‌هایی از افکار مدرن در آثارشان بود، مثل آثار سیمین بهبهانی را می‌خواندم. از سوی دیگر اشعار پروین اعتصامی را هم مطالعه می‌کردم. در نوجوانی ژانر جدیدی هم به حوزه مطالعاتم اضافه شد و به تناسب سنم با ادبیاتی که به نام شعر انقلاب و دفاع مقدس نامیده می‌شد، آشنایی یافتم و در همه آنها نوعی آرمانگرایی یافتم. شاعر مجموعه شعر «آغوش مهتاب» ادامه داد: البته آثار همه شاعران انقلاب و دفاع مقدس را به شکل دقیق و همه‌سویه از نظر نگذرانده‌ام و قاعدتاً شاعرانی را که داعیه سرودن در این زمینه را داشتند و چهره‌های شاخصی مانند سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پور یا امثال سلمان هراتی را دقیق مطالعه کردم. با چنین دایره گسترده‌ای از کودکی با شعر آشنا شدم اما وقتی به همه آنها نگاه می‌کنم نوعی آرمانگرایی را با تفاوت‌های بسیار در همه شعرها می‌دیدم. نه ویژگی شعر پروین اعتصامی را که سرشار از پند و حکمت است نفی می‌کنم و نه غزل‌های سیمین بهبهانی را که ضمن مفید بودن به مضامین اجتماعی و عاشقانه می‌پردازد. به ویژه ابراز عواطف زنانه در شعرهای سیمین بهبهانی زیاد است. این نوع ابراز عواطف را حتی به شکل مدرن‌ترش در اشعار فروغ نیز می‌دیدم. علا اضافه کرد: آرمان‌گرایی‌های امثال احمد شاملو را با همه تفاوت دغدغه‌هایشان در کنار آرمانگرایی شاعران انقلاب نمی‌توان نفی کرد و بالکعس. خود نیما هم که بنیانگذار نگاه و سبک تازه در ادبیات بود، دغدغه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی بسیاری داشت. بنابراین من به عنوان یک مخاطب شعر وقتی به این آثار نگاه می‌کنم به آثار ماندگار ادبیات کلاسیک و معاصر می‌رسم و نقش آرمانگرایی را در آنها پررنگ می‌دانم. شاعر مجموعه شعر «یک سبد بوی بهار» توضیح داد: البته وقتی از واژه ایدئولوژی استفاده می‌شود بلافاصله ذهن‌ها به سمت مکتب‌های فکری و سیاسی آن هم در مقاطعی از زمان معطوف می‌شود. مثلاً این‌که شاعری بخواهد با مانیفست و دستورالعمل در خدمت یک حزب یا جریان سیاسی یا حتی عقیدتی قرار گیرد خود به خود مطرود است و با ذات شعر در تضاد است اما شاعرانی را مانند طاهره صفارزاده یا علی موسوی گرمارودی و مهرداد اوستا و بسیاری دیگر را که پیشکسوت شعرهای حماسی با مضامین انقلابی و دینی بودند نمی‌شود در ایدئولوژی خاصی قرار داد. وی یادآور شد: هم اشراف طاهره صفارزاده و امثالهم بر ادبیات و هم نگاهشان به آرمان وسیع‌تر از دایره ایدئولوژی به معنای بسته و محدود آن است. از همه این مثال‌ها که بگذریم بزرگ‌ترین سمبل شعر فارسی یعنی حافظ، بارها اشاره کرده هرچه دارد از قرآن است اما در عین حال نکته جذاب و ظریف این است که حافظ نماد مبارزه با تزویر و سالوس هم هست و این به معنای آن نیست که حافظ به یک ایدئولوژی محدود و تعلیمی پایبند بود. این شاعر گفت: حتی کسانی را که به طور خاص شعر مذهبی، آیینی و برای اهل بیت(ع) سروده‌اند -به آن بخشی از شاعران که کارهایشان فاقد ارزش ادبی است کاری ندارم- نمی توانیم محکوم به این کنیم که در خدمت ایدئولوژی محدود قرار گرفته‌اند. چرا که در مبانی دینی ما تعلق به خاطر به اهل بیت و ائمه(ع) نه فقط به خاطر جایگاه شخصی آنهاست بلکه دقیقاً به عرفان اسلامی ربط پیدا می‌کند که من وارد جزئیات این موضوع نمی‌شوم؛ اما در عرفان اسلامی مباحثی مثل علم حضوری و شهودی وجود دارد که بر اساس آن انسان کامل که معصومین نماد آن هستند، ضمن اشراف بر علم حضوری به علم شهودی رسیده‌اند یا علم‌الیقین و حتی عین‌الیقین که برتر از علم‌الیقین است. شاعر مجموعه شعر «گل صد برگ» افزود: معنی این حرف آن است که انسان کامل بر کل مفاهیم موجود در خلقت اشراف دارد. پس اینجا دیگر بحث کوفه و نخلستان و پهلوی کبود و عاشورا نیست. اینجا ما با انسانی مواجه هستیم که بر ذات هستی اشراف دارد. پس مضمون این دایره بسیار فراتر از ایدئولوژی است. به هر حال با مروری حتی جزیی و گذرا بر آثار بزرگان ادبیات چه ادبیات کلاسیک و چه ادبیات معاصر شاهد آرمانگرایی و باورمندی و هدف‌دار بودن مضامین آثار هستیم. علا ادامه داد: من شخصاً با هنر برای هنر مخالفم و آشنایی کامل با این گونه اشعار که در چنین فضایی سروده می‌شود ندارم. شاید کمی شناخت من از این حوزه باعث انکار آن شود ولی شخصاً تمایل به ورود به چنین بحث و حوزه(شعر بی هدف) ندارم. هدف در شعر می‌تواند خیلی بزرگ باشد و می‌تواند یک مضمون کوچک و پیش پا افتاده اما در خدمت اهداف بزرگ را در برگیرد. افشین علا متولد شهرستان نور شاعر و نویسنده است. کتاب‌های «یک عالم پروانه»، «یک سبد بوی بهار»، «یک گل صد برگ دیگر» «آغوش مهتاب» و چند مجموعه شعر و داستان دیگر در کارنامه ادبی او دیده می شود. پیشینه این سوژه در خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): گفت‌وگوی راضیه تجار، داوود غفارزادگان، محمدعلی بهمنی، لیلی گلستان، محمدرضا سرشار، سیداحمد نادمی، عبدالعلی دستغیب، ابراهیم زاهدی مطلق، جمال میرصادقی و محمدعلی مجاهدی(پروانه) را در این باره بخوانید. |  |
↧
علا: آرمانگرایی در آثار همه شاعران بزرگ معاصر وجود دارد/شاعران نباید در خدمت احزاب سیاسی قرار بگیرند
↧