| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین رونمایی از کتاب «تیترنویسی در وب» سه‌شنبه سوم آذرماه با حضور دکتر هادی خانیکی، رییس هیأت مدیره انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دکتر حسن نمک‌دوست، مدیر مرکز آموزش همشهری و دکتر مجید رضاییان، عضو هیات علمی دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه تهران مرکزی و مولف کتاب در نگارستان شهر برگزار شد. رضاییان در بخشی از این نشست با تاکید بر اهمیت مشاهدات در روزنامه‌نگاری گفت: نگاه و رویکردم به روزنامه‌نگاری در قالب روزنامه‌نگاری دانش - فن‌محور می‌گنجد و نظر و تجربه من این است که دانش و نظریه در روزنامه‌نگاری از متن تجربه بیرون می‌آید اما مهم این است که وقتی می‌گوییم تجربه، چگونه می‌خواهیم آن را تبدیل به علم و دانش در این حوزه کنیم. وی ادامه داد: یکی از مشکلات تفکیک علم از تجربه این است که به طور مثال در جامعه ارزش موسیقی‌دانان به اندازه خوانندگان نیست در حالی که آنها خالق نت‌ها هستند. در بسیاری از رشته‌ها علم از تجربه به دست آمده و نظریه شده است، در دنیای توسعه یافته نیز وقتی سخن از روزنامه‌نگاری می‌شود بدین معنی نیست که تجربه را دانش نمی‌دانند. رضاییان با اشاره به تحقیق لئون خوزه در دانشگاه مادرید درباره تیترنویسی گفت: او در تحقیقی پرسشنامه‌هایی را میان مخاطبان مختلف توزیع کرد. به برخی از آنها خبری را نشان داد که فقط تیتر داشت. به برخی فقط لید را نشان داد، به دسته دیگر بدنه خبر را بدون تیتر و لید و به دسته چهارم نیز خبر به همراه تیتر، لید و بدنه. با انجام این تحقیق او تاثیر تیتر را بر اذهان سنجید. وی با بیان اینکه باید تجربه‌ها را به قاعده و تکنیک تبدیل کرد، گفت: دانش از دل تجربه، یک نظریه است و ما نباید تصور کنیم که نظریه‌ها را می‌توان از جای خاصی استخراج کرد که هیچ ربطی به دنیای واقعی ما ندارند. این مولف رسانه در بخش دیگری از سخنانش به تغییرات روزنامه‌نگاری در برابر جبرگرایی رسانه‌ای اشاره کرد و گفت: روزنامه‌نگاری حرفه‌ای با وجود جبرگرایی رسانه‌ای هنوز هم روی پای خودش ایستاده و ما نیازمند به روزنامه‌نگاری هستیم که مبنایش مهارت و فن محوری است که بر اساس چهارچوب دانش و نظریه‌ای است که از دل تجربه به دست آمده است. تفاوت‌های روزنامه‌نگاری مکتوب و مجازی رضاییان در ادامه به تفاوت‌های روزنامه‌نگاری مکتوب و مجازی گفت: در فضای وب که کلیک خوردن مهم است سلیقه به نیاز مخاطب ترجیح می‌یابد در حالی که در روزنامه‌نگاری مکتوب نیاز به سلیقه مخاطب ترجیح دارد. به گفته وی، اگرچه در روزنامه‌نگاری مبنای اصلی کار عملی و تجربه است ولی این تجربه وقتی به مرور کامل می‌شود که قاعده‌ای داشته باشد با این وجود خلاقیت را نیز باید در این راستا به کار گرفت. رضاییان در بخش دیگری از سخنانش گفت: آنچه که روزنامه‌نگاری ذاتی و تجربی است به مرور زمان از دل آن دانش و نظریه به وجود می‌آید ولی معنای آن این است که نظریه‌ها و دانش از آن به‌دست می‌آید. وی تاکید کرد: روزنامه‌نگاری دانش می‌خواهد اما این دانش باید مبتنی بر تجربه باشد. من نیز معتقدم که وقتی می‌خواهیم درباره مسایل تکنیکی روزنامه‌نگاری حرف بزنیم نباید خجالت بکشیم چون روزنامه‌نگاری به اعتقاد من فهمیدن و فهماندن است. رضاییان در پایان سخنانش یادآور شد: روزنامه‌نگاری اگرچه دستی در واقعیت دارد اما از خردورزی هم دور نیست و ما باید در روزنامه‌نگاری بر اساس دانشی که از دل تجربه بیرون آمده عمل کنیم. شکاف جدی میان عالم روزنامه‌نگاری آکادمیک و حرفه‌ای خانیکی در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینکه دنیای روزنامه‌نگاری دنیای عجیبی است گفت: اگرچه دکتر رضاییان در یکی از کتاب‌هایش گفته که امروز ارزش خبری شگفتی به دلیل دنیای ارتباطی در حال حذف شدن است اما من معتقدم که هنوز هم در ایران با وجود کانال‌های تلگرامی بسیار، باز هم شگفتی جزء ویژگی‌های ما ایرانیان است و یکی از مصادیق آن هم این است که کسانی که در دنیای روزنامه‌نگاری کار می‌کنند و در آن دوام آوردند سری پرشور و دلی پردرد دارند. وی با بیان اینکه امروزه با گسست و شکاف جدی میان عالم روزنامه‌نگاری آکادمیک و روزنامه‌نگاری حرفه‌ای مواجه هستیم، افزود: در این باره سوال اصلی این است که روزنامه‌نگار کجا برجسته و حرفه‌ای می‌شود؟ اینکه در محافل دانشگاهی آموزش ببیند یا اینکه در تحریریه‌ها با کار تجربی حرفه‌ای به‌دست آورد؟ این استاد ارتباطات از شکاف میان دنیای واقعی و مجازی به عنوان یکی دیگر از گسست‌های جدی امروز نام برد و ادامه داد: در اینجا نیز سوال اصلی این است که فضاها و رسانه‌های جدید چه تاثیری بر حرفه و دانش روزنامه‌نگاری داشته است؟ آیا این رسانه‌ها موجب متحول شدن رسانه‌های قدیمی و کلاسیک شدند و یا اینکه در تقابل با آنها قرار گرفته‌اند. به گفته خانیکی، در ایران به دلیل اینکه هنوز باب مطالعه تاریخ اجتماعی رسانه‌ها باز نشده است و سنت داری، تبار داشتن و شکل‌گیری ژانرها در روزنامه‌نگاری مورد توجه نیست، رسانه‌ها خیلی زود به وجود می‌آیند و به سرعت هم رسانه جدید دیگری جای رسانه قدیمی را می‌گیرد. وی همچنین یادآور شد: آیا در چنین شرایطی باید این سوال را مطرح کرد که به طور مثال مطالعه کتاب یا نشریات مکتوب به آخر راه خودش رسیده است؟ سید حسین فاطمی نخستین ایرانی است که دکترای ارتباطات گرفت خانیکی با اشاره به نخستین کسی که دکترای ارتباطات در ایران را به‌دست آورده، گفت: سید حسین فاطمی نخستین ایرانی است که دکترای ارتباطات گرفته است و این در نوع خود جالب توجه است. متاسفانه شکاف بین روزنامه‌نگاری سیاسی و حرفه‌ای موجب شده تا شخصیت‌های سیاسی را وارد دنیای روزنامه‌نگاری نکنند. این در حالی است که فاطمی فردی است که در عالم سیاست به عنوان وزیرامور خارجه و در دنیای روزنامه‌نگاری با مدیر مسئولی روزنامه باختر امروز موفق است. به عبارت دیگر همانطور که نمی‌توان نقش سیاسی او را نادیده گرفت نمی‌توان نقش روزنامه‌نگاری‌اش را هم نادیده گرفت. این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه سوالات دیگری را طرح کرد و افزود: منازعه تاریخی بین روزنامه‌نگاری آکادمیک و حرفه‌ای بر سر چیست و چه تلقی از مفهوم آموزش، اثر آموزشی در محیط‌های آکادمیک و ... وجود دارد؟ آیا ما برای تدوین متون مناسب فضای آکادمیک تدابیری اندیشیدیم یا اینکه به قول ادوارد سعید زمان کوچ نظریه‌ها فرا رسیده است؟ متون آموزشی ما باید به چه میزان مبانی نظری و به چه میزان مبتنی بر مهارت‌های عملی باشند؟ هیچ رسانه‌ای رسانه دیگر را نابود نمی‌کند وی با تاکید بر اینکه هیچ رسانه‌ای رسانه دیگر را نابود نمی‌کند، اظهار کرد: رسانه‌ها تنها موجب تغییر هم می‌شوند به گونه‌ای که تلویزیون موجب مصور شدن روزنامه‌ها شده است. بنابراین فناورهای جدید نیز موجب تحول در روزنامه‌نگاری شده‌اند. خانیکی در ادامه روزنامه‌نگاری را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: روزنامه‌نگاری دانش محور، روزنامه‌نگاری فن محور و روزنامه‌نگاری دانش - فن محور انواع روزنامه‌نگاری در ایران است و به نظر می‌آید که دکتر رضاییان توانسته در پر کردن شکاف بین روزنامه‌نگاری آکادمیک و حرفه‌ای در ایران موفق باشد. وی تاکید کرد: تهیه متونی مانند کتاب «تیترنویسی در وب» ضروری است و جا را برای نقد و نظر در این حوزه باز می‌کند. نمک‌دوست نیز در بخش دیگری از این مراسم با بیان اینکه رضاییان زندگی خودش را وقف تولید ادبیات در این حوزه کرده است، گفت: او در حوزه‌ای ادبیات تولید کرده که خودش هم استاد آن است. در دنیای امروز باید در نظر داشته باشید که اگر تیتری شانس خوانده شدن داشته باشد آن مطلب هم شانس دیده شدن دارد. وی با اشاره به مصاحبه خود با علیرضا فرهمند درباره روزنامه‌نگاری افزود: وی می‌گوید روزنامه‌نگار مانند یک اتومبیلران ماهر است، او نباید مانند یک راننده تاکسی یا مسافرکشی باشد که از شغلش احساس شرم می‌کند. نمک‌دوست با بیان اینکه روزنامه‌نگاری جای ارائه تزهای شخصی نیست، افزود: من زمانی با حسین شهیدی درباره درسی با عنوان نظریه‌های نوین روزنامه‌نگاری صحبت کردم. او به من گفت که روزنامه‌نگاری را می‌توان در چند هفته آموخت اما برای رسیدن به کمال آن یک عمر هم کافی نیست. وی معتقد بود که روزنامه‌نگاری نوعی از خدمات در جامعه است. این استاد ارتباطات با اشاره به مشاهده حدود 100 عنوان کتاب روزنامه‌نگاری به زبان انگلیسی افزود: من در هیچکدام از این منابع ندیدم که به مبانی نظری نزدیک باشند بلکه پر از مثال و نمونه‌های تجربی هستند چون روزنامه‌نگاری مانند مکانیکی است. وی درباره یکی از مهمترین گسست‌های موجود در این حوزه نیز سخن گفت و افزود: یکی از گسست‌های ما این است که زمانی که می‌خواهیم درباره تکنیک‌های روزنامه‌نگاری حرف بزنیم آن را در شأن روزنامه‌نگاری نمی‌بینیم در حالی که من با این جمله خانیکی صد در صد موافق هستم که هیچ رسانه‌ای رسانه دیگری را نابود نمی‌کند چون هنوز هم در غرب درباره انقلاب چاپ سخن گفته می‌شود. به همین اعتبار است که می‌توان گفت بین روزنامه‌نگاری کاغذی و وب گسستی وجود ندارد همانطور که بین جهان واقعی و مجازی گسستی نیست. این استاد ارتباطات با تاکید بر تولید ادبیات در این حوزه افزود: تلاش افرادی چون دکتر رضاییان موجب می‌شود ما فهم بهتری از مسائل خودمان داشته باشیم. پرهیز از اظهار نظرهای شخصی یکی دیگر از گسست‌هاست وی با اشاره به اینکه پرهیز از اظهار نظرهای شخصی یکی دیگر از گسست‌های ما است، گفت: در حالی که ما باید سعی کنیم متصل به نظریات دیگران نباشیم چون قرار است دانش را از تجربیات خودمان بیرون بکشیم. به گفته نمک‌دوست، البته ما لازم داریم تا در حوزه مسئولیت اجتماعی و اخلاقی در روزنامه‌نگاری بحث نظری کنیم اما در حوزه مباحث تکنیکی روزنامه‌نگاری باید از تجربه خودمان استفاده کنیم به همین دلیل است که تولید ادبیات در این حوزه از طریق این کتاب‌ها مغتنم است. کتاب «تیترنویسی در وب» در 8 فصل و 120 صفحه، از سوی انتشارات ثانیه منتشر شده است. |  |
↧
رضاییان: روزنامه‌نگاری حرفه‌ای با وجود جبرگرایی رسانه‌ای هنوز هم روی پای خودش ایستاده است
↧