| مهدی گلچین عارفی به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: «نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران زمین» نوشته شیلا بلر، استاد هنر اسلامی دانشگاه بوستون آمریکا، تازه‌ترین ترجمه من است که به زودی از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) فرهنگستان هنر روانه کتابفروشی‌ها می‌شود. این کتاب شامل معرفی و تحلیل مجموعه‌ای از کهن‌ترین کتیبه‌های دوران اسلامی ایران است. وی افزود: بازۀ زمانیِ این مطالعه، پنج سدۀ نخستِ اسلامی است: از لحظه ورود اسلام به ایران تا سالِ 500 هجری که کم‌وبیش میانه حکومت سلجوقیان است. کتیبه‌های به‌دست آمده و شناخته‌شده از این دوره زمانی در ایران زمین (مرزهای کهن ایران) اندک است و حدود 80 کتیبه را شامل می‌شود. بلر این کتیبه‌ها را به ترتیبی تاریخی بررسی کرده و هر کتیبه را به صورت جداگانه مدخلی از این کتاب قرار داده است. افزون بر این، نویسنده بر این مجموعه مقدمه‌ای مفصل نوشته که حاوی نکاتی ظریف در عرصۀ کتیبه‌خوانی و کتیبه‌شناسی است. گلچین عارفی ادامه داد: نویسنده در هر مدخل متنِ دقیق و پاکیزۀ کتیبه را همراه با ترجمۀ آن آورده و ضمن معرفی خود کتیبه از منظر محل، نوع خط، محتوا، شیوۀ اجرا و... به بیان تحلیل‌هایی از منظرِ تاریخی و فرهنگی و اجتماعی پرداخته است. از این دست اطلاعات می‌توان به جایگاه کتیبه از منظر تطور اسلوبِ خط و سبکِ کتیبه‌نگاری و انتسابِ آن به دودمان‌های کوچک و بزرگِ حاکم اشاره کرد. افزون بر این یکی از بخش‌های مهمِ کتاب آنجاست که به پیام‌های فرهنگی و سیاسی و مذهبیِ مستتر در متنِ کتیبه‌ها می‌پردازد. این مترجم همچنین با اشاره به اهمیت کتیبه‌ها در تاریخ هنر و معماری ایران، گفت: کتیبه در مطالعۀ تاریخ هنر و معماری جایگاهِ بی‌مانندی دارد، چرا که کتیبه هر اثر حاویِ موثق‌ترین اطلاعات و درست‌ترین اخبار دربارۀ آن است؛ حال این اثر بنایی عظیم باشد مانندِ مسجدِ جامعِ اصفهان یا شیئی کوچک مانندِ قلمدان. اگر بنا یا اثری منقول از گذشتۀ ایران کتیبه‌ای با محتوای تاریخی داشته باشد، شاید بتوانیم دربارۀ افرادِ مرتبط با آن، مانندِ معمار و استادکار و کارفرما و دورۀ تاریخیِ ساختِ اثر، اخباری بیابیم که در هیچ منبعِ دیگری نخواهیم یافت. از همۀ اینها مهم‌تر این است که این کتاب به ما یاد می‌دهد که در مواجهه با کتیبه‌ها چه باید کرد و اصولا درباره کتیبه چه می‌توان گفت؟ «معماری و آبادانی بیابان: بناهایی برای زیستن در فلات ایران» نوشتۀ الیزابت بیزلی و مایکل هارورسن و «گذری بر معماری متقدم مسلمانان» نوشتۀ کرسول، نام دیگر ترجمه‌های منتشر شده مهدی گلچین عارفی است. شیلا بلر و همسرش جاناتان بلوم دو هنرشناس شهیر در حوزۀ تمدنی جهانِ اسلام هستند و تاکنون ده‌ها کتاب و مقاله در این حوزه منتشر کرده‌اند و سالهاست که در دانشگاههای آسیا، اروپا و آمریکا به تدریس اشتغال دارند. یکی از آثار مشترک بلر و بلوم با عنوان «دایرةالمعارف هنر و معماری اسلامی» در سال 1392 در بیست و یکمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. |  |
↧
تحلیل نخستین کتیبه‌های معماری دورانِ اسلامیِ ایران در یک کتاب
↧