| به گزارش نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از قم، آیت‌الله مهدوی کنی عالمی بزرگ، فقیه، حکیم، معلم، متکلم، سیاستمداری صادق و شخصیتی خدمتگزار بود. وی از 14 خرداد 1393 در پی حمله قلبی به کما رفت و 29 مهر 1393 دعوت حق را لبیک گفت. ریاست خبرگان رهبری، ریاست دانشگاه امام صادق، دبیر کلی جامعه روحانیت مبارز تهران، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی و ریاست مرکز رسیدگی به امور مساجد، تدریس خارج فقه در دانشگاه و مدرسه علمیه مروی برای دانشجویان و طلاب دوره‌های عالی، تدریس آیات الاحکام در مدرسه مروی و آیات اقتصادی در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تدریس دوره‌های اخلاق اسلامی در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و حوزه علمیه مروی، راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری به همراه سخنرانی‌های علمی بسیار در محیط‌های حوزوی و دانشگاهی به مناسبت‌های گوناگون، بخش کوچکی از کارنامه کاری آیت‌الله مهدوی کنی است. ایبنا به مناسبت اولین سالگرد این عالم بزرگوار نگاهی دارد به مهم‌ترین کتاب‌هایش که تاکنون منتشر شده‌اند: نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی محمدرضا مهدوی کنی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، 798 صفحه، وزیری، چاپ اول، 1390، 5000 نسخه، 24000 تومان این کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای است مفصل، در باب تعاریف و تقسیمات اخلاق و بیان دیدگاه‌های متفاوت به آن، که در همین زمینه به بررسی تفاوت‌های مسائل اخلاقی و فقهی می‌پردازد. در این مقدمه مفصل اشاره‌ای هم به چگونگی رسیدن به تهذیب نفس و تحصیل مکارم اخلاق و ضرورت رسیدن به آن شده است. کتاب «نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی» از بیست و دو فصل تشکیل شده که در مقدمه از آن تعبیر به «نقاط آغاز» شده است. در هر فصل از این کتاب، به‌طور مشروح به بیان و ضرورت رسیدن به هر یک از این «نقاط آغاز» پرداخته است: 1. معرفه النفس 2. یقظه (خودآگاهی و احساس مسئولیت.) 3. تذکر 4. تفکر و تدبر 5. تولی و تبری 6. علم به شرایع و احکام 7. انتخاب دوستان صالح و همفکر 8. پرهیز از محرمات 9. توبه و استغفار 10. ادای فرایض و واجبات 11. التزام عملی به نوافل و مستحبات و ترک مکروهات 12. مرابطه، مراقبه، محاسبه و معاطبه 13. نیت، اخلاص و پرهیز از شرک و ریا و نفاق 14. ریاضت و مجاهدت با نفس 15. نظم و انضباط و تقسیم اوقات 16. غنیمت شمردن فرصت‌ها 17. خدمت به بندگان خدا 18. توکل و اعتماد به خداوند 19. حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم 20. زهد 21. قناعت 22. رعایت آداب و سنن دینی، عرفی و اجتماعی. این کتاب در عین سادگی و شیوایی مطالب آن، به‌صورت جامع نوشته‌شده که در نوع خود به لحاظ شمولیت و فراگیری عناوین کم‌نظیر است. نویسنده سعی دارد با تکیه‌بر آیات قرآن و احادیث، جنبه‌های نظری مباحث اخلاقی را به عرصه کار و عمل‌آورده، آداب و دستورهای خاصی را که انسان با التزام به آنها می‌تواند در مسیر تزکیه و تهذیب نفس خود قدم بردارد، معرفی کند. این کتاب به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز انتخاب‌شده و تاکنون بیش از 30 نوبت تجدید انتشاریافته است. اخلاق عملی محمدرضا مهدوی کنی، قم: مسجد مقدس جمکران، 255 صفحه، وزیری، چاپ ششم، 1391، 3000 نسخه، 4000 تومان این کتاب خلاصه‌ای از کتاب نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی است. مؤلف در مقدمه کتاب اصلی با اشاره به تاریخ علم اخلاق در اسلام به دیدگاه‌های گوناگون دراین‌باره اشاره کرده و با تقسیم‌بندی اخلاق به اخلاق نظری، اخلاق تطبیقی و اخلاق عملی، به بحث پیرامون اخلاق عملی پرداخته است. ایشان اخلاق عملی را مشتمل بر آداب و دستورهای خاصی که در مسیر تزکیه و تهذیب، التزام به آنها ضرورت دارد و از طریق عمل، ما را به هدف نزدیکی سازد دانسته‌اند. مؤلف در مقدمه کتاب ضمن اینکه، اخلاق عملی را ثمره نیت مؤمن که اصل و سرچشمه فضیلت‌های اخلاقی اوست می‌داند، به بیست و یک نقطه آغاز در اخلاق عملی نیز که سرفصل‌های مختلف این اثر را تشکیل می‌دهند، اشاره‌کرده است. البته ایشان یادآور شده‌اند که تحدید و مرزبندی در امور معنوی و جریانات مستمر کیفیات باطنی و اخلاقی بسیار دشوار است و طبقه‌بندی موردنظر که از معرفت فوق که از معرفت نفس آغازشده و به زهد و قناعت ختم می‌شود نسبت به افراد وا شخاص و شرایط، شدت و ضعف پیدا می‌کند و نمی‌توان نسخه‌ای واحد برای همة سالکان الی‌الله تجویز کرد؛ چراکه اصول کلی حاکم بر اخلاق و مصادیق واجب و مستحب و حرام و مکروه و مباح برای همه یکسان نیست. آیت‌الله مهدوی کنی (ره)، در ذیل هر یک از عناوین موردبحث با ذکر آیات و روایاتی به شرح و بسط موضوع پرداخته و با توضیح و تبیین هر یک سعی در روشن کردن موضوع کرده است. به دلیل اینکه این کتاب برگرفته از مجموعه سخنرانی‌های حضرت آیت‌الله مهدوی کنی است شیوة طرح مباحث آن بسیار مناسب و قابل‌توجه بوده و از روانی و سلاست خاصی برخوردار است؛ و ازآنجاکه برای جمع حاضر بیان‌شده است، برخلاف برخی آثار تألیفی دچار برخی تکلفات و پیچیدگی‌ها نشده است؛ تا آنجا که گویی خواننده، همواره خود را در محضر استاد، حاضر یافته و زیبایی کلام او را حس می‌کند. از این نظر، به کتاب‌های استاد شهید مرتضی مطهری شباهت دارد که مطالب دشوار علمی را بیانی ساده و دلپذیر بیان کرده است. با این اوصاف مطالعه کتاب حاضر و آشنایی با نقطه‌های آغازین می‌تواند شروع خوبی برای حرکت در صراط مستقیم اخلاق و تعالی انسانی و اسلامی و رسیدن به قله‌های عالی‌ترین خصلت‌های انسانی باشد؛ انسانی که می‌تواند به یاری خدا و مجاهدت و ریاضت به مرتبه «نفس مطمئنه» نائل آید و در مقام قرب الوهی جای گیرد. خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی محمدرضا مهدوی کنی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 609 صفحه، وزیری، چاپ سوم، 3000 نسخه، 5000 تومان کتاب حاضر مشتمل بر شش فصل است: فصل اول به بررسی خاستگاه خانوادگی و تربیتی آیت‌الله مهدوی کنی می‌پردازد. در فصل دوم تحصیلات حوزوی ایشان در قم و تهران و حوادث سیاسی اجتماعی آن دوره موردبررسی قرار گرفته است. فصل سوم مربوط به خاطرات و فعالیت‌های قبل از انقلاب ایشان از زمان مبارزه آیت‌الله بروجردی با بهایی‌ها تا انقلاب اسلامی است. فصل چهارم خاطرات و فعالیت‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مخصوصاً سال‌های بحرانی 57 تا 60 ازجمله دولت موقت، ریاست جمهوری بنی‌صدر، انفجار حزب جمهوری، انفجار نخست‌وزیری و قائم‌مقامی آیت‌الله منتظری را بررسی کرده است و در ادامه این بخش خاطرات سال‌های جنگ و بعد ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی را روایت کرده است. فصل پنجم قضایای پس از دوم خرداد و ریاست جمهوری آقای محمد خاتمی را روایت کرده است. و فصل ششم نیز مربوط به فعالیت‌های فرهنگی حضرت آیت‌الله مهدوی کنی در مدرسه مروی و دانشگاه امام صادق علیه‌السلام است. در انتها نیز اسناد و تصاویری از فعالیت‌ها و مبارزات ایشان به زیور طبع آراسته شده است. خلاصه نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی محمدرضا مهدوی کنی، تلخیص: محمدرضا جوادی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 64 صفحه، پالتویی، چاپ هشتم، 1393، 2000 نسخه، 2000 تومان دفتر نشر معارف اسلامی به‌منظور اشاعه هر چه بیشتر معارف بشری و نیز توسعه فرهنگ کتابخوانی اقدام به تلخیص پاره‌ای از آثار دانشمندان و اساتید فن به زبان ساده کرده است. این اقدام که با کسب اجازه از نویسندگان این آثار صورت گرفته، با رعایت امانت‌داری و پرهیز از دخل و تصرف و نیز حفظ یکدستی و هماهنگی، اما اجتناب از بیان جزئیات انجام‌شده است. کتاب حاضر ابتدا تعریفی از اخلاق ارائه کرده و سپس آن را به اخلاق نظری و تطبیقی و عملی، تقسیم می‌کند. با توجه به اینکه بحث این کتاب پیرامون اخلاق عملی است لذا نویسنده در ادامه به دنبال بیان دستورات و آداب خاصی است که در مسیر تزکیه و تهذیب، التزام به آنها ضرورت دارد و از طریق عمل ما را به هدف نزدیک می‌کند. در ادامه به 23 دستور می‌پردازد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: حب و بغض، توبه و استغفار، مرابطه و مراقبه و محاسبه و معاتبه، ریاضت و مجاهدت نفس، توکل، حسن سلوک و خوش‌رفتاری با مردم، زهد و... . دوازده گفتار: مجموعه بیانات آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی محمدرضا مهدوی کنی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 264 صفحه، وزیری، چاپ اول، 1391، 2000 نسخه، 8900 تومان کتاب حاضر شامل مجموعه سخنرانی‌های «آیت‌الله مهدوی کنی» در پردیس خواهران دانشگاه امام صادق (ع) است. این اثر دربرگیرنده مباحث نیت الهی، پشتوانه بقای کار؛ ویژگی یک دانشگاه اسلامی: داشتن جهان‌بینی الهی؛ ویژگی‌های یک استاد خوب و خدایی؛ ارزش علم، خلوص، عهد خدا با بنی‌آدم؛ آنچه مؤمن به آن نیاز دارد: توفیق الهی، واعظ درونی، پذیرش نصیحت و ویژگی‌های علوم انسانی اسلامی است. همچنین حقیقت و اعتبار علم، استفاده از فرصت‌ها، تعلیم و تعلم، صدقه جاریه، مراقبت از خود، خویشان و جامعه، ویژگی اجتهاد پویا: اجتهاد جواهری مطابق بازمان و مکان، تلفیق اسلام با موضوع علم، محتوا و هدف آن از دیگر مباحث این کتاب است. عقل و دین (بیست گفتار در شناخت ابعاد معنوی حیات عقلانی انسان) محمدرضا مهدوی کنی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، 352 صفحه، وزیری، چاپ اول، 1391، 5000 نسخه، 11500 تومان کتاب حاضر مجموعه‌ای از سخنرانی‌هایی است که در نشست‌های مختلف و به مناسبت‌های خاص در واحد خواهران دانشگاه امام صادق (ع) به‌عنوان تذکرات اخلاقی و احیاناً اجتماعی؛ توسط آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی ایراد شده است. این اثر در قالب 22 گفتار در مورد مباحث زیر بحث کرده است: نقش دانشگاه امام صادق (ع) در برابر تهاجم فرهنگی، خوب همسرداری، برترین عبادت برای زنان، عدم اختلاط زن و مرد در مسابقات قرآنی خواهران، جایگاه سعی و تلاش درراه نیل به هدف، فاطمه زهرا (س) کوثر الهی و حقیقت شب قدر، تبیین آرا و نظریات سیاسی ـ اجتماعی شهید مطهری و مقام معلم، شب نیمه شعبان، شب قدر اصغر و محل تجلی ثقل اصغر از جمله گفتارهای این اثر است. همچنین معلمی صفتی از صفات الهی و شغل انبیا، هدف غایی هجرت الی‌الله، تعلیم و تبلیغ دین، زهرا (س) عطیه‌ای الهی، جایگاه تعلیم و تعلم در اسلام، شناخت زمانه، استقامت درراه اخلاص، ارکان معارف دینی: حقیقت، فضیلت و عدالت، فضایل و مناقب حضرت علی (ع)، آزادی اندیشه از دیگر مباحث مطرح‌شده در این کتاب است. چهار خصلت علوی: «تقوا، جهاد، پاک‌دامنی، راستی»، اهداف پنج‌گانه مؤسسان و برنامه‌ریزان دانشگاه امام صادق (ع)، جایگاه اطفال در نظام حقوقی اسلام و غرب، عالم ربانی، جوینده راه نجات، مردم سرگردان، تفسیر خطبه حضرت امیر (ع)، وظیفه امت در زمان انتظار، شکر نعمت، استغفار از طمع به‌روزی افزون، درمان حزن، علم، معرفت و تضارت آرا در مکتب جعفری نیز از دیگر موضوعاتی است که در این اثر تبیین شده است. علم و عمل ایمانی (بیست و دو گفتار در شناخت ابعاد کاربردی دین) آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، 300 صفحه، وزیری، چاپ اول، 1390، 5000 نسخه، 9900 تومان. این اثر در قالب 20 گفتار در مورد مباحث زیر بحث کرده است: اهل عقل و فهم (گزیده‌ای از وصایای امام کاظم (ع) به هشام، جایگاه علم و عالم (گزیده‌ای از وصایای پیامبر گرامی اسلام (ص) به ابوذر)، آغاز دین و مراتب معرفت و اخلاص، یاد و ذکر پروردگار (گزیده‌ای از وصایای امیرالمؤمنین (ع) به کمیل)، شناخت نفس (خودشناسی) و مراحل سیر و سلوک، اخلاص در نیت و اخلاص در عمل، جهت‌گیری در اعمال (همبستگی و مشارکت) و آثار تقوای الهی. همچنین قدر اصغر و قدر اکبر (در راستای انتظار حضرت مهدی (عج))، ولایت‌فقیه اهل‌بیت) (ولایت‌فقیه در عصر غیبت و هشدار به تکرار جریان مشروطیت)، ماه مبارک رمضان و بهار قرآن (ماه تلاوت، حفظ، فهم و عمل به قرآن)، ارتقاء از حالات به مرتبه ملکات (گزیده‌ای از اخلاق پیامبر اکرم (ص))، صفات اهل بهشت (گزیده‌ای از پنهای امام سجاد (ع)، طریق رستگاری و منازل سلوک و مقامات سالکان از دیگر گفتارهای این اثر است. منازل سیر و سلوک (رعایت حدود و ترک محرمات الهی)، گناه از دیدگاه مکاتب الهی و غیر الهی، انسان کامل (عقل متعارف یا فلسفه اخلاق در کلام امیرالمؤمنین (ع)، رغبت به لقاءالله (درسی از عاشورای حسین (ع)، نقاط برتر در مسیر حیات، علم و عمل ایمانی (بیست و دو گفتار در شناخت ابعاد کاربردی دین) و تصویر علم و عمل ایمانی (بیست و دو گفتار در شناخت ابعاد کاربردی دین) هم از دیگر مباحث مطرح‌شده در این اثر است. |  |
↧
کتابشناسی آیت‌الله مهدوی کنی در اولین سالگرد رحلت این عالم/ از نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی تا عقل و دین
↧