| خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتابسازی پدیده جدیدی نیست و مرور احوال نویسندگان در گذشته حاکی از آن است که این پدیده غیرفرهنگی برای خود پیشینه درازی دارد. پیشینه‌ای که حکایت از ترس و تنفر مولفان حقیقی است که با کراهت به آن اشاره کرده‌اند. دکتر غلامرضا امیرخانی، سرپرست معاونت کتابخانه ملی در واکاوی این پدیده به ردپای کتابسازی در قرن پنجم هجری قمری نظر افکنده است. آقای امیرخانی به نظر شما کتابسازی با رویکرد منفی و بدون نوآوری به چه نوع کتاب‌هایی اطلاق می‌شود؟ كتابسازي، عبارت است از تاليف كتاب يا اثري بدون آن كه از تراوشات فكري يا ماحصل مطالعات و تحقيقات شخص باشد. به بيان ديگر با به هم چسباندن مطالب ديگران و حتي رونويسي تمام و كمال، اثري را به نام خود منتشر سازد. کتابسازی در فرهنگ و ادبيات ما از چه پيشينه‌اي برخوردار است؟ آیا در منابع به این پدیده اشاره شده است؟ ظاهرا سابقه كتابسازي بسيار طولاني است. آن گونه كه علی بن عثمان هجويري در همان آغاز كتاب مشهور خود با عنوان «كشف المحجوب»، از بلايي كه بر سر وي و دو كتابش آمده، به تلخي ياد مي‌كند و می‌نویسد: «آن‌چه به ابتدای کتاب نام خود اثبات کردم، مراد از این دو چیز بود یکی نصیب خاص و دیگر نصیب عام، آن چه نصیب عام بود آنست که چون جهله این علم کتابی نو بینند کی نام مصنف آن به چند جای بران مثبت نباشد نسبت آن به خود کنند و مقصود مصنف از آن بر نیاید کی مراد از جمع و تألیف و تصنیف کردن بجز آن نباشد کی نام مصنف بدان کتاب زنده باشد و خوانندگان و متعلمان وی را دعای خیر گویند. کی مرا این حادثه افتاد به دو بار یکی آنک دیوان شعرم کسی بخواست و باز گرفت و اصل نسخه جز آن نبود آن جمله را بگردانید و نام من از سر آن بیفکند و رنج من ضایع کرد (تاب الله علیه) و دیگر کتابی کردم هم اندر طریقت تصوف، نام آن «منهاج الدین»، یکی از مدعیان رکیکه که رای گفتار او نکند نام من از سر آن پاک کرد و به نزدیک عوام چنان نمود که وی کرده است. هر چند خواص بران قول بر وی خندیدندی تا خداوند تعالی بی برکتی آن بدو در رسانید و نامش از دیوان طلاب درگاه خود پاک گردانید.» با توجه به حيطه مطالعاتي شما، کتاب‌هايی که امروزه به دوره تیموری می‌پردازند تا چه حد مبتنی بر صرف روایت یک واقعه نیستند و از نوآوري بهره برده‌اند؟ دوره تيموري در مجموع چندان مورد مطالعات گسترده‌اي واقع نشده و به طور كل، آثار نگاشته شده در اين حوزه، به ويژه نوشته‌های مورخان ايراني، چندان زياد نيست. بر مبناي همين آثار موجود و با كمال تاسف بايد گفت بسان اكثر دوره‌هاي تاريخي، به‌ویژه ادوار پيش از صفوي، عمده كارهاي مهم و تحليلي تازه از سوی غربيان نگاشته شده است. افرادي نظير هانس روبرت رويمر و از معاصران بئاتريس فوربز منز و ماريا سابتلني و پروفسور جان وودز. راهکاری که در عصر امروز برای کنترل کتابسازی علاوه بر نقد کتاب‌های تولید شده پیشنهاد می‌کنید، چیست؟ موثرترين راه جلوگيري از كتابسازي، تلاش برای توليد هر چه بيشتر آثار بديع و افكار جديد است. اين اتفاق به طور خودكار، بازار كتابسازي را از رونق خواهد انداخت. البته اهتمام بيشتر به مسائل حق مولف و كپي رايت نيز موثر خواهد بود. صرف استفاده از سند در یک پژوهش تاریخی در دوره میانه می‌تواند یک پژوهش را از گزند کتابسازی برهاند؟ خير. ولي گنجاندن سند در پژوهش‌هاي ادواري چون دوره تیموری نقش به‌سزایی در این زمینه دارد. درباره غلامحسین امیرخانی: غلامحسین امیرخانی دارای كارشناس ارشد كتابداري و اطلاع‌رساني و دکترای تاریخ است. وی از سال 1381 عضو هيات علمي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران بوده و اکنون سرپرست معاونت کتابخانه ملی را به عهده دارد. امیرخانی تا کنون دو کتاب «تيموريان»، «افغانستان» و ترجمه كتاب «تنوع زباني و فرهنگي در جامعه اطلاعاتي» را منتشر کرده است. وی همچنین تالیف 70 مدخل دايره‌المعارفي در دايره‌المعارف‌هاي دانش گستر بزرگ اسلامي و كتابداري و اطلاع‌رساني را به سرانجام رسانده است. * در این باره بخوانید: رضا مرادی غیاث‌آبادی: تمایلات فاشیستی و آریاگرایی در کتابسازی‌های تاریخ باستان مشهود است شروین وکیلی: کتابسازی‌های تاریخ باستان بخشی از شارلاتانیسمِ دوران ماست عسکر بهرامی: پژوهش صورت گیرد کتابسازی رنگ می‌بازد/ هزار باده ناخورده در رگ تاک است داریوش احمدی: بیشترین شمار کتابسازی‌ها به تاریخ ایران باستان اختصاص دارد کلثوم غضنفری: بزرگنمایی یا تخریب شخصیت‌های تاریخ باستانی ایران به کتابسازی منجر می‌شود اصغر محمودآبادی: تاریخ محل داستان‌سرایی و کتابسازی نیست/ اغلب نویسندگان غربی از منابع تاریخی نادرست سیراب می‌شوند محمدتقی ایمان‌پور: اعمال دیدگاه‌های سیاسی از دلایل کتابسازی و تاریخ‌نگاری غیر علمی است محمود جعفری‌دهقی: «کتابسازی» نوعی بیماری فرهنگی است/ بزرگنمایی پادشاهان باستان مختص به ایران نیست بهمن نامورمطلق: نقد، نقش مهمی در پالایش کتاب دارد/ آمیخته شدن مطالعات اسطوره‌ای با کتابسازی مهرداد ملک‌زاده: بازار کتاب تاریخ باستان جولانگاه کتابسازها شده است/ کتابسازهای نسل جدید مثل میکروب‌ها خود را ارتقا داده‌اند! ناصر صدقی: کتابسازی در تاریخ میانه ایران نیز رواج داشت/ نفرینی که گذشتگان برای انتحال آثارشان می‌کردند علی عادلفر: هیچ دوره تاریخی مصون از کتابسازی نیست/ آتش سردی که به فرهنگ حمله‌ور می‌شود بنفشه حجازی: سرقت محتوا بیشتر از کتابسازی ما را تهدید می‌کند/ 30 سال کتابسازی کرده‌ام! سید صادق سجادی: دانشگاه‌ها از بزرگترین مقصران کتابسازی هستند/ کتابسازها و اشتباهات تاریخی کتابسازی؛ ظاهری گول‌زنک و باطنی معیوب/ یادداشت مهرداد ملک‌زاده اکبر ایرانی: نقد جدی، موثرترین راهکار کنترل کتابسازی است/ در دولت نهم و دهم کتابسازی گسترش یافت محمود دلفانی: «نبود روش‌شناسی» در تاریخ‌نگاری ریشه کتابسازی است/ اندیشه‌سوزی با کتابسازی قاسم تبریزی: نویسندگان بازاری جاعلان تاریخند/ جعل خاطرات خاندان پهلوی از مصادیق فعل حرام است علیرضا کمری: زنگ خطر حراج علم چه موقع به گوش می‌رسد؟/ ناشران کاسب‌کار و نویسنده‌های دنبال نان و آب رضا دهقانی: قهرمان‌پروری و روایت حوادث تاریخی بزرگترین آفت علم تاریخ است/ کتابسازی و ثبت لحظات شیرین تاریخی جواد منصوری: کتابسازی از دوران رضاشاه شروع شد/ ضعف تاریخ‌نویسی معاصر در نبود ویراستاران علمی فواد پورآرین: کتابسازی با لعاب سیاست آمیخته شده است/ ناسیونالیسم رضاخانی در لوای کتابسازی شهرام یوسفی‌فر: کتابسازی مانند بساز و بفروشی در بازار مسکن است/کتاب‌های رنگارنگ تاریخی به دانش مخاطب نمی‌افزاید صفاءالدین تبرائیان: کتابسازی موجب رشد تاریخ پفکی شده است!/ تاریخ، حیاط خلوت کسی نیست |  |
↧
امیرخانی: تولید آثار بدیع و افكار جديد مانع کتابسازی می‌شود
↧