| دکتر علی پورجوادی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره ضرورت‌های واژهگزینی علمی اظهار کرد: زبان وسیله ارتباط انسانی است و قاعدتاً برای انتقال مفاهیم علمی نیز به زبان علمی نیاز داریم. همان‌طور که در محاوره از قواعدی استفاده می‌شود، دستورات زبانی مخصوصی برای زبان علمی وجود دارد که با استاندارد‌هایی همراه است. نیاز به یکدست‌سازی واژگان وی افزود: در گذشته هر یک از دانش‌آموختگان ایرانی دانشگاههای خارج کشور، از اصطلاحات علمی همان کشور استفاده میکردند و به‌عبارتی دیگر فارغ‌التحصیل فرانسه، انگلیس، آلمان و آمریکا، هرکدام از واژگان زبان دانشگاه محل تحصیل خود در تدریس و تألیف و ترجمه کتاب استفاده میکردند؛ جریانی که زمینه سردرگمی دانشجویان و مخاطبان کتاب‌های علمی را ایجاد کرده بود، بنابراین نیاز به یکدست‌سازی واژگان احساس شد. پورجوادی با اشاره به سابقه معادل‌سازی علمی در کشور گفت: مرکز نشر دانشگاهی به‌عنوان نهادی مبدع در معادل‌سازی کتاب‌های دانشگاهی در کشور مطرح شد. فرهنگستان سوم نیز 20 سال در این حوزه بهطور جدی وارد شده است. گروههای مختلف تخصصی در این روند موفق عمل کرده‌اند و البته وجود اختلاف‌نظر در این چرخه طبیعی است. این استاد دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی شریف، درباره وجود مقاومت در استفاده از مصوبات فرهنگستان در تألیف و تدریس ادامه داد: باید توجه داشت که فراگیری مصوبات فرهنگستان، نیازمند زمان است. مقایسه بین وضعیت فعلی و 30 سال پیش نشان می‌دهد که در بسیاری از کتاب‌های علمی از واژگان مصوب استفاده می‌شود، بنابراین پیشرفت خوبی در این جریان داشتیم. در سه دهه گذشته دانشگاهیان در تدوین جزوات درسی و انتخاب واژگان بسیار سلیقه‌ای عمل میکردند. استفاده از درصد بالایی از مصوبات فرهنگستان در تألیف کتاب عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درباره نتیجه بررسی‌هایش در حوزه کتاب‌های درسی اظهار کرد: به‌عنوان شخصی که 30 سال در جریان واژهگزینی برای اصطلاحات شیمی بوده‌ام، کتاب‌های درسی را بهطور مرتب بررسی می‌کنم و معتقدم که نظرات گروههای مختلف واژهگزینی، در این منابع اعمال شده است؛ درصد بالایی از مصوبات فرهنگستان در تألیف کتاب استفاده می‌شود. وی درباره دیگر دلایل وجود مقاومت در استفاده از مصوبات فرهنگستان افزود: زبان نوشتاری با زبان گفتاری متفاوت است؛ حالت‌‌های بیان با نوشتن متفاوت است. به‌عبارتی‌دیگر ممکن است مدرس دانشگاه هنگام تدریس از واژگان خارجی بهره‌گیری کند اما هنگام نوشتن همان مطلب مراقب است تا از معادل‌های فارسی استفاده کند. پورجوادی درباره اعتقاد برخی اهالی علم در استفاده از اصل واژگان برای انتقال مفاهیم گفت: استفاده از اصل واژگان حرف جدیدی نیست و از 30 سال پیش نیز مطرح بوده است. وجود این برداشت‌ها به این معنا است که برخی احساس می‌کنند ما در جریان فناوری فقط با دستگاه و قطعات سرو‌کار داریم و این در حالی است که قواعد دستور زبان با ورود یک واژه لاتین وارد زبان می‌شود؛ نگرانی فرهنگستان مربوط به ورود قواعد دستوری است. به‌عنوان‌مثال چرا باید به‌جای واژه «ایرانی کردن» از «ایرانیزه کردن» استفاده کنیم. این روند به‌معنای ورود صفت‌ساز و قیدساز زبان بیگانه به دایره قواعد دستور زبانی ما است و ادامه آن منجر به از بین رفتن سلامت زبانی می‌شود. فعالیت فرهنگستان یک تلاش فرهنگی است وی که جزو یک‌‌درصد اول پراستنادترین شیمیدان جهان براساس رتبه‌بندی ISI در سال 92 است، ادامه داد: در حوزه واژهگزینی علمی در مقایسه با کشورهای عربی پیشرو بوده‌ایم. پیچیده‌ترین مطالب علمی را می‌توانیم به زبان فارسی بیان کنیم. پژوهشگر نمونه دانشگاه صنعتی شریف در سال 92 عنوان کرد: فعالیت فرهنگستان در حوزه واژهگزینی دستوری و امری نیست، بلکه یک تلاش فرهنگی است. همه این فعالیت‌ها برای آینده فرهنگی کشور است، هرچند که در این مسیر از سوی دوست و غریبه بار‌ها و بار‌ها ریشخند شده‌ایم. مروری بر پرونده نویسنده کتاب شایسته تقدیر «واژه‌نامه مهندسی داده‌‌‌ها انگليسی ـ فارسی و فارسی ـ انگليسی)» در جایزه کتاب سال، با اشاره به تفاوت واژهگزینی و واژه‌سازی در حوزه علم گفت: این‌کار هرچند ممکن است تا حدودی سلیقه‌ای و ذوقی باشد، اما کاری علمی است و در واژهگزینی نباید تعصب داشت. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی روحانی را اینجـــــــــا بخوانید. معاون گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان وادب فارسی، با اشاره به دیدگاه برخی درباره زبان انگلیسی به‌عنوان زبان علم گفت: انگلیسی، زبان علم نیست، اما هجوم این زبان به دیگر زبان‌ها مشهود است و همه زبان‌هایی که پیشینه تاریخی دارند و برای زبان خود ارزش قائل‌اند در حال مقابله با ورود واژه‌های انگلیسی هستند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر نسرین پرویزی را اینجــــــــا بخوانید. عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن تأکید بر توسعه زبان همراه با پیشرفت‌های علمی گفت: مقاومت برخی در به‌کارگیری مصوبات فرهنگستان زبان تا حدودی طبیعی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمدرضا افضلی را اینجـــــــــــا بخوانید. عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن اشاره به لزوم ارتباط فرهنگستان با سطح جامعه در شناسایی معادل‌سازی‌ها گفت: بی‌تردید ارتباط بین فرهنگستان با سطح جامعه برای ارائه بهترین معادل‌‌ها مؤثر است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی راشدمحصل را اینجـــــــــــا بخوانید. رئيس پژوهشكده علم‌سنجی و تحليل اطلاعات با اشاره به تفاوت معادل‌سازی بین فرهنگستان و عامه مردم گفت: ضرورت معادل‌سازی در ابعاد فرهنگی، تربیتی، ملی و اطلا‌ع‌‌رسانی و روان‌شناختی قابل بررسی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمهدی سمائی را اینجــــــــــــا بخوانید. عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به عوامل بی‌توجهی به واژگان مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تنبلی فکری برخی مدرسان دانشگاه تا حدودی زمینه بی‌توجهی به این امر را فراهم می‌کند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمدقاسم وحیدی‌اصل را اینجـــــــــــابخوانید. رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی و مدیر گروه زبان‌شناسی همگانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن اشاره به اهمیت واژهگزینی برای گروههای سنی مقطع دبستان گفت: برای گسترش هرچه سریع‌تر مصوبات فرهنگستان در کتاب‌ها و محاورات، نیازمند یک عزم ملی و البته فرهنگی هستیم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمصطفی عاصی را اینجــــــــــا بخوانید. عضو هیأت علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به این نکته که فرایند واژهگزینی در ایران با حرکتی کُند دنبال می‌شود، گفت: عمده‌ترین دلیل این کُندی، کمبود نیرو‌‌ی انسانی و یا ذهنیت نادرست نسبت به فرایند واژهگزینی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر حسین صافی پیر‌لوجه را اینجــــــــــا بخوایند. پدر علم روستا‌شناسی ایران، با اشاره به اهمیت توجه به متخصصان صاحب تجربه در جریان معادل‌سازی گفت: مردم می‌توانند به‌عنوان یک عنصر در جریان واژهگزینی در کنار متخصصان صاحب تجربه و ادیبان فرهنگستان قرار گیرند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر اسماعیل شهبازی را اینجــــــــــــا بخوایند. چهره ماندگار حوزه معماری، ضمن اشاره به اهمیت معادل‌سازی در تقویت زبان و فرهنگ ایران گفت: معادل‌سازی مناسب به‌همراه تأکید بر ارزش زبان و فرهنگ فارسی، موجب تقویت جریان نشر و گسترش مصوبات فرهنگستان می‌شود. متن کامل گفت‌و گوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمود گلابچی را اینجـــــــــــا بخوانید. |  |
↧
علی پورجوادی: فرهنگستان در واژهگزینی علمی پیشرو است
↧