خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- چرا جهان به وجود آمده است؟ ما از کجا آمده ایم؟ چرا آدم ها می میرند؟ بعد از مرگ چه می شود؟ حقیقت کدام است؟ باطل کدام است؟ آیا میکروب ها موجودات خبیثی هستند؟ اینها و هزاران سوال دیگر؛ مواردی هستند که کودکان از ما می پرسند و البته پاسخ به آنها همیشه آسان نیست. چاره چیست؟ آیا می بایست به آنها تنها بگوییم نمیدانم و یا به پاسخی کوتاه و شتابزده اکتفا کنیم و راه تفکر را بر آنها ببندیم؟
انتشارت دی کا که سالهای زیادی را به انتشار کتاب در حوزه کودکان اختصاص داده است به تازگی کتابی در حوزه فلسفه برای کودکان منتشر کرده است که خواندن آن برای هر فردی که بهنحوی بخواهد با پرسشهای عمیق کودکان مواجههای در خور داشته باشد، اعم از والدین یا مدرس تفکر انتقادی یا معلم فلسفه برای کودک مفیده است و البته خواندن آن به سواد فلسفی چندانی احتیاج ندارد بلکه هر کس که به اندازه کافی علاقهمند، خلاق و پژوهشگر باشد میتواند از این کتاب بهره برد. اثر حاضر که در مجموعه کتب مصور قرار میگیرد ساختاری منظم و شفاف دارد و در پی آن است تا با بهرهگیری از تصاویری با کیفیت بالا و بسیار جذاب، پرسش های فلسفی کودک را به زبانی که برایش قابل فهم باشد، توضیح دهد.
نویسنده با دسته بندی پرسشها در حوزههای مختلف و ریشهیابی آنها تلاش میکند تا اهمیت تفکر را به آنها نشان دهد تا بدانند سوالاتی که پرسیدهاند اموری دم دستی و بی اهمیت نبودهاند بلکه مسائلی هستند که یافتن پاسخشان، دغدغه فیلسوفان در تمام اعصار بوده است. رویکرد جامعی که در این کتاب مشاهده میشود کمک کرده است که آراء مختلفی که در فلسفه غرب و شرق وجود دارد در کنار هم جمع و کودک بدون آن که درگیر پیچیدگیهای تئوریک شود به آسانی اطلاعات خوبی در خصوص معرفت، وجود و حقیقت کسب کند؛ از جمله می توان به آراء متافیزیکی سقراط، افلاطون، دیوید هیوم، جان لاک ... اشاره کرد که با هنرمندی تمام بازگو شده اند.
سوالات کتاب به حدی عمیق و مهم هستند که خواننده را غرق تفکر میسازد و او را وا میدارد که برای یافتن پاسخهای بیشتر خود را به این کتاب محدود به این کتاب نکند و به پژوهشی بیشتر و کاوشی گستردهتر دست زند. این امر را می توان تا حدودی شبیه حلقهی پژوهش کارگاه های فلسفه برای کودکان دانست. تشکیل این دایره علاوه بر اینکه به ایجاد رابطه چشم در چشم میان همکلاسیها و تسهیل گر کمک میکند، بستر مهمی فراهم میکند تا پرسش اولیه موجد بحث خاتمه پیدا نکند. این رویکرد به تداوم پژوهش و بازاندیشی پرسشها با روشی مدون میانجامد، چنانکه معمولا آغاز و انجام اینگونه جلسات پرسش است.
حال سوال این است که این کتاب تا چه میزان می تواند برای کارگاههای مذکور مفید واقع شود؟ حقیقت آن است که بنیانگذاران برنامه فلسفه برای کودکان اعتقاد دارند که داستانها و کتابهایی که برای این کلاسها نوشته میشود تنها میبایست برای این هدف نوشته شده باشند؛ چراکه این داستان ها که دارای محتوایی فلسفی هستند به عنوان سکوی پرتاب عمل کرده و ذهن کودک را درگیر و ایجاد سوال میکند و سپس با استفاده از این سوالات بحث ایجاد شده و کودکان در حلقه مذکور به گفتوگو مینشینند. کودکان میآموزند که برای موافقت یا مخالفت با نظرات سایر اعضا بایستی دلایل خود را اقامه کرده و از تبعیت بی چون و چرا و یا جمود بپرهیزند.
واضح است این کتاب ویژگی مذکور را نداشته چرا که اساسش بر سوال است و البته ادعایی هم برای به کار رفتن در کلاسهای درس فلسفه برای کودکان را ندارد . اما با این وجود از آنجا که کتابهای این حوزه عموما بدون تصویر هستند؛ کیفیت و ارتباط وثیق تصاویر با موضوعات میتواند نقش به سزایی در تسهیل گری ایفا کند. بنابراین اگرچه شاید نتوان این کتاب را به عنوان منبع اصلی کلاس معرفی کرد اما استفاده از آن در مواردی که خود سوال به عنوان اهرم استفاده می شود ،مفید به نظر میرسد . به عنوان مثال معلم این کلاس می تواند یکی از سوالات را انتخاب، آن را روی تابلو بنویسد و سپس به بحث بگذارد. استفاده از مطالب کتاب می تواند به عنوان راهنما استفاده شود و یا در قیاس با نظرات دانشآموزان در کلاس خوانده شود.
کتاب، کتاب فلسفی کودک با زیر عنوان مقدمه ای برای متفکران مهم دنیا و ایده های بزرگشان، به زبان انگلیسی در 144 صفحه ، در مارچ 2015 به چاپ رسیده است و گروه سنی 8-12 سال مخاطب اصلی اش این کتاب هستند. اگر در پی کشف سوالات کودکتان هستید یا می خواهید فلسفه را به زبانی آسانتر به دانش آموزنتان بیاموزید، این کتاب دستیار خوبی برای شما خواهد بود.