دکتر مگردیچ تومانیان، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و از شاگردان دکتر محسن هشترودی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به مناسبت سالگرد درگذشت پروفسور محسن هشترودی اظهار کرد: دکتر هشترودی از شاگردان دانشمند شهیر پروفسور کارستن بود. وی در توصیف شاگرد ایرانی خود گفته بود: «هیچ شاگردی به تیزهوشی هشترودی ندیده بودم.»
وی با اشاره به شیوه تدریس هشترودی افزود: وی وقتی از فرانسه به ایران بازگشت در دانشگاه تهران به آموزش دانشجویان مشغول شد. تدریس هشترودی بههیچوجه کلاسیک نبود؛ حتما در کلاس اخبار علمی و روز جهان قبل از تدریس مطرح میشد. خاطرم هست زمانی خبر سفر فضایی یوری گاگارین روز جمعه از رسانهها منتشر شد و مطمئن بودیم که نخستین موضوع کلاس درس با دکتر هشترودی خبر این سفر خواهد بود که همینطور هم شد.
تومانیان ادامه داد: پروفسور هشترودی در آن جلسه کلاس درباره پرواز و سیستمهای ترمز سفینه توضیح داد؛ محاسبات متخصصان روسی در فرود فضاپیما در مکانی از پیشتعیین شده از بخشهای دیگر صحبتهای ایشان درباره این رویداد جهانی بود. محاسبات دقیق روسیه در هدایت فضاپیما موجب شد تا کِندی، رئیس جمهور وقت ایالات متحده امریکا دستور تغییر در برنامه ریاضی این کشور را صادر کند.
مؤلف کتاب «ریاضیات مهندسی» در تشریح دیگر ویژگیهای تدریس پروفسور هشترودی گفت: استاد در هر شاخهای از ریاضیات مانند متخصص آن حوزه تدریس میکرد؛ بهعنوان مثال در تدریس ریاضیات برای زیستشناسی نسبت به مباحث زیستشناسی آگاهی داشت. هشترودی معتقد بود که مدرسان نباید در تدریس یک حوزه محدود شوند. یکی از مشکلات فعلی ما در دانشگاهها آشنایی اندک مدرسان ریاضی با سایر رشتههای مرتبط این حوزه است.
استاد نمونه کشور در سالهای 80 و 90 درباره کتابهای هشترودی اظهار کرد: تألیفات این استاد به زبان فرانسه بود. وی اعتقاد داشت نوشتن به زبان فرانسه موجب میشود تا حداقل خارجیها متوجه مفاهیم کتاب شوند.
تومانیان با اشاره به توجه کشورهای غربی به آثار این ریاضیدان فقید ایران افزود: وقتی در سال 1350 برای ادامه تحصیل به دانشگاه ساوتهمپتون انگلیس رفتم، کتابهای پروفسور هشترودی در کتابخانههای این دانشگاه وجود داشت و این در حالی است کتابهای این استاد هنوز در ایران به فارسی ترجمه نشده است.
وی درباره آغاز مطالعه کتابهای استادش گفت: اخیراً دو دانشجوی ایرانی مقیم اروپا تحقیقاتی را درباره کتابهای پروفسور هشترودی آغاز کردهاند. دانشجویان ایرانی به دنبال روزآمد کردن مباحث کتابهای این دانشمند ایرانی هستنند؛ نتایج این تحقیقات به زبان آلمانی و فرانسه است.
تومانیان که یکی از بنیانگذاران مرکز تحقیقات علومپایه در دانشگاه تبریز و ریاست انجمن ریاضیات ایران را در کارنامه علمی خود دارد، با اشاره به دیگر ویژگیهای پروفسور هشترودی ادامه داد: وی علاوه بر مهارت در تدریس، سخنور ماهری نیز بود. وقتی درباره موضوعی سخنرانی میکرد دانشجویان حتی در خیابانهای اطراف دانشگاه تهران بهصورت ایستاده شنونده سخنان هشترودی بودند. توسعه ریاضی و بهعبارتی عمومی کردن ریاضی در کشور، از جمله مهمترین اقدامات علمی وی بود.
دکتر مگردیج تومانیان در کنار پروفسور محسن هشترودی