| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نوش‌آفرین انصاری در مراسم بزگداشت زنده‌یاد عبدالحسین حائری با اشاره به راه‌اندازی رشته کتابداری به شیوه نوین در دانشگاه تهران گفت: در سال 1350 مدیریت گروه آموزشی تازه تأسیس کتابداری در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران به من سپرده شد. بنابر همین مسئولیت از من خواسته شد تا نخستین برنامه بومی برای دوره کارشناسی ارشد کتابداری نوشته شود و نگاه آمریکایی حاکم بر این رشته به نگاه ایرانی تبدیل شود. در به ثمر رساندن این راه در منزل از حمایت دکتر مهدی محقق، در جمع دوستان از حمایت گروه آموزشی استاد ایرج افشار و در محیط کار از حمایت دکتر علی محمد کاردان، رئیس وقت دانشکده علوم تربیتی برخوردار بودم. وی افزود: برنامه درسی کارشناسی ارشد در آن‌زمان یک بخش ثابت و یک بخش انتخابی داشت. در دورس انتخابی بر تشکیل دو درس دو واحدی (درس آشنایی با ادبیات کودکان و نوجوانان) و درس دیگر(آشنایی با نسخ خطی و آثارکمیاب) تاکید داشتم. در اینجا با مشکل دریای سنت و موج نو مواجه شدیم. با خرده‌گیری‌ها و دستورالعمل موج نو‌ها سراغ استادان بزرگ رفتم. در مجموع همه آنها بحرهایی بودند که در کوزه من جای نمی‌گرفتند. آنها نسبت به عمومی کردن دانایی کم‌حوصله بودند و علاقه‌ای به ثبت تجربه‌ها و انتقال سازمان یافته اطلاعات نداشتند. استادان بزرگی همچون ایرج افشار، محمد دانش‌پژوه، سید‌عبدالله انوار و شیخ‌عبدالله نورانی هر یک به گونه‌ای مرا دست به‌سر کردند. حائری به کارش در کتابخانه عشق می‌ورزید عضو شورای کتاب کودک عنوان کرد: با وقت قبلی به محضر استاد عبدالحسین حائری در کتابخانه مجلس در پشت تلی بزرگ و بلند از نسخه‌های خطی و منابع رسیدم. وی با واژه‌های مهرآمیز از من استقبال کرد. نگاهشان نافذ و محاسن وی جوگندمی بود. شاید هم‌نامی با پدرم باعث شد که فضای گرم و صمیمی میان ما پدید آید. از کتاب تاریخ کتابخانه مجلس صحبت کردیم، یادم نیست که آن زمان منتشر شده بود یا نه. گفتم استاد منابع بی‌نظیری در اختیار دارید و به گمانم نخستین بار صندلی و میز مطالعه به عنوان نمادهایی از مدرنیته در این کتابخانه به کار گرفته شده بود. یادم هست که از ارباب کیخسرو، حامی بزرگ کتابخانه یاد کردیم و هنوز هم افسوس می‌خورم که چرا استاد تاریخ جامع کتابخانه مجلس را ننوشت. انصاری با شرح دیدار خود با حائری بیان کرد: متاسفانه پس از چندی نام کتابداری از رشته کتابداری در ایران حذف و از همه بدتر این‌که درس تاریخ کتابخانه و کتابداری نیز منحل شد. به هر حال موضوع درس را با حائری در میان گذاشتم و برخی انتظارات را با وی مطرح کردم، قبلا هم از دکتر کاردان مجوز تشکیل کلاس درس را در خارج از دانشکده گرفته بودم. استاد در برابر درخواست‌های من لبخند زد و در کمال تواضع قبول کرد. از این رو قرار شد تا کلاس‌های درس نسخه‌شناسی در بهارستان برگزار شود. وی ادامه داد: برای دانشجویان نیم‌سال دشواری بود از خیابان توحید به میدان بهارستان می‌آمدند. درس استاد بدون طرح درس و فهرست منابع به پایان رسید و تمام آن دانشجویان به استادان بزرگ و برجسته کتابداری تبدیل شدند. آنها در مقابل استادی زانو زدند و از او تاثیر پذیرفتند که به تعبیر هادی خسروشاهی دانشمند و عارف بود و از آموزش به دیگران دریغ نداشت. نگاه و کلامش مهرآمیز و روشنگرانه بود و عشقش این بود که در کتابخانه کار کند. نسل حائری همه نگرانیش نگهداری میراث مکتوب بود در بخش دیگری از این مراسم حجه‌الاسلام ابهری، رئیس اسبق کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: زمانی که خاطرات مشترک دوستان، همکاران و نزدیکان استاد حائری را می‌شنویم همه این خاطرات در یک نکته مشترک هستند و آن هم اخلاق‌مداری عالمانه این استاد فرزانه است. برخی اهل قلم، پیشرفت خود را در مدارج علمی مدیون اخلاق گرم و متواضعانه وی می‌دانند. غیر از مراجعان کتابخانه، کارکنان این محیط فرهنگی نیز ارادت خاصی به زنده‌یاد حائری داشتند، آنها عاشقانه وی را دوست داشتند. زمانی که در نوع رفتار آنها با استاد دقیق می‌شدید یک نوع علاقه قلبی خاصی در برخورد با استاد مشاهده می‌کردید. وی با بیان تفاوت دو نسل در برخورد با میراث مکتوب عنوان کرد: باید اینجا یادآور شویم که استاد حائری درچه زمانی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کرد؟ زمانی که هنگام تلاقی کتابخانه‌های مدرن با سنتی بود. از طرفی باید به نوع رفتار کتابداران سنتی با مراجعان نسخ خطی اشاره کرد. این رفتار به گونه‌ای بود که در همه کتابخانه‌های ایران دسترسی محققان به نسخ خطی به ویژه نسخ خطی نفیس و منحصر به فرد دشوار بود. کسی تصورش را نمی‌کرد که بتوان به این منابع گرانبها دسترسی پیدا کرد. در این همین روزها، جوان‌های تحصیل کرده کتابداری به کتابخانه می‌آمدند و همکار حائری شده بودند. حائری از نسلی بود که همه هم‌وغمش نگهداری منابع علمی و به ویژه نسخه‌های خطی به شکل مطلوب بود. از آن سو نسل جدید که دیدگاه‌های دانشمندان و کتابداران جدید را خوانده بودند و تنها دغدغه آنها تسهیل دسترسی مراجعان به نسخه‌های خطی بود. رئیس اسبق کتابخانه مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: در برخی کتابخانه‌ها میان این دو نسل برخوردهای تندی صورت می‌گرفت در حالی که ما این وضعیت را نداشتیم. در کتابخانه مجلس کارهایی انجام شد و تغییراتی صورت گرفت که هر فرد دیگری جز استاد حائری بود معلوم نبود چه اتفاقی می‌افتاد. در این کتابخانه‌ها دست به ساخت و ساز زدیم و در پی این فعالیت‌ها مخزن نسخ خطی را جابه جا کردیم. هیچ کتابدار سنتی و حتی برخی کتابدارن جدید نیز جابه‌جایی مخازن را نمی‌پذیرفتند. برای استاد بسیار دشوار بود که نظاره‌گر انتقال نسخه‌های خطی از سوی چند کارگر باشد. با این همه با سعه‌صدر این مسائل را تحمل می‌کردند. علاقه استاد به جدش، شیخ عبدالکریم حائری منوچهر صدوقی سها درباره خاطراتش از زنده‌یاد حائری گفت: با وجود این‌که 40 سال است با وی آشنا بودم ترجیح می‌دهم به سه دلیل از او صحبت نکنم؛ نخست آن‌که تألم این فراق اجازه صحبت نمی‌دهد و بعد خود استاد نیز دوست داشت از مرحوم آیت‌الله حائری (جد بزرگوارشان) بیشتر از خود وی صحبت شود و در آخر به علت این‌که ارتباط 150 ساله‌ای بین خانواده من و حائری وجود دارد مطالب و خاطراتی در این میان وجود دارد که تا کنون جایی گفته نشده است. هیچ‌گاه خاطره گرم حائری از ذهنم پاک نمی‌شود علیرضا میرعلینقی، به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این مراسم با تاثر از فقدان زنده‌یاد حائری گفت: درگذشت استاد یکی از غم‌انگیزترین رویدادهای زندگی شخصی بنده است. من اگر تا کنون در این حوزه موفقیتی نصیبم شده از موج محبت و راهنمایی‌های استاد بوده است. وی بیان کرد: من از سال 60 و در دوران نوجوانی به حضور استاد رسیدم و از وی شیوه شناسایی متون باارزش از کم‌ارزش و روش یادداشت‌برداری از منابع را آموختم. وی بدون آشنایی قبلی با من، تمام آن‌چه را که نیاز بود، فرابگیرم به من آموزش داد. در دهه 70-60 در دسترس قرار دادن نسخه‌های خطی موسیقی آن هم به یک نوجوان 16، 17 ساله، امری خالی از مخاطره نبود. با همه دشواری‌هایی که وجود داشت استاد مردانه از من حمایت کرد و من هیچ‌گاه خاطره گرم وی را نمی‌توانم از ذهنم پاک کنم. مراسم بزرگداشت زنده‌یاد عبدالحسین حائری با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، مؤسسه خانه کتاب، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مؤسسه فرهنگی شهر کتاب چهارشنبه یازدهم شهریورماه در مجموعه باغ زیبا وابسته به وزرات فرهنگ و ارشاد برگزار شد. در این مراسم مهدی محقق(فقیه و کتابشناس)، سید علی آل‌داوود(نسخه‌شناس)، نوش‌آفرین انصاری(استاد گروه کتابداری دانشگاه تهران)، منوچهر صدوقی سها(حقوقدان)، سید مصطفی محقق داماد(مجتهد و حقوقدان)، حجت‌الاسلام محمد ابهری و علیرضا میرعلینقی(پژوهشگر موسیقی) درباره خدمات استاد فقید عبدالحسین حائری در زمینه کتابشناسی و تصحیح متون سخن گفتند. این مراسم با حضور چهره‌هایی همچون ادیب برومند، دکترمهدی ماحوزی(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران)، سیدهادی خسروشاهی(مولف، محقق و مرجم)، نجفقلی حبیبی(پژوهشگر فلسفه اسلامی و عضو هیات امنای کتابخانه ملی) و برخی نسخه‌‌شناسان و مصححان کتب خطی همراه بود. در این زمینه بیشتر بخوانید: سخنرانی سیدعلی آل‌داوود و سید مصطفی محقق داماد: استاد حائری در ارائه نسخه خطی سختگیر اما بردبار بود/ روایت محقق‌داماد از تاسیس حوزه علمیه قم سخنرانی مهدی محقق: کتاب‌های نایاب زمینه دوستی من و زنده‌یاد حائری را فراهم کرد |  |
↧
انصاری: افسوس که حائری تاریخ جامع «کتابخانه مجلس» را ننوشت!/ هم‌وغم استاد در نگهداری نسخه‌های خطی به شکل مطلوب
↧