به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) دومین نشست از سلسله نشستهای «بررسی عوامل دخیل در پیشتولید کتابهای گویا» عصر یکشنبه 8 شهریورماه با حضور فاطمه محمدی، مدیر مؤسسه نوین کتاب گویا، غلامحسین مراقبی، نویسنده و مدرس حوزه ادبیات، شاهین علائینژاد، گوینده، حمیدرضا یراقچیان، آهنگساز و ارژنگ آقاجری، آهنگساز در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.
محمدی در ابتدای این نشست درباره یک دهه فعالیت در حوزه تولید کتاب گویا گفت: نخستین گام در تولید کتاب گویا، انتخاب عنوان و کسب اجازه از نویسنده برای تبدیل متن به صوت است. طی این سالها تغییرات زیادی در ذهنیت ناشران درباره کتاب گویا ایجاد شده است، درحالیکه در ابتدای ظهور این پدیده ناشران رویکردی سختگیرانه داشتند.
وی با دستهبندی مخالفان تولید کتاب گویا افزود: مخالفان کتاب گویا را میتوان به دو دسته تقسیم کرد؛ برخی معتقدند که کتاب گویا به نشر سنتی لطمه میزند، با وجود این برخی ناشران طرفدار کتاب گویا مایلند که خود در مقام یک تولیدکننده کتاب گویا فعالیت کنند.
محمدی ادامه داد: بهنظر میرسد با توجه به فرایند سخت تولید کتاب صوتی، بهطور متوسط از هر 10 ناشر یک نفر تا پایان این فرایند به کار خود ادامه میدهد. ناشران تصور میکنند که تولید کتاب گویا کاری آسان است، اما برای تولید یک نسخه صوتی، نیازمند چند تخصص در کنار یکدیگر هستیم که بهطور معمول در مؤسسههای انتشاراتی وجود ندارد. نیازمندی به تخصص دومین دلیل مخالفت با این پدیده است.
مدیر مؤسسه نوین کتاب گویا، درباره اهمیت توجه به تخصص در تولید کتاب گویا اظهار کرد: تولید کتاب گویا کاری تیمی است؛ تیمی که باید در فرایند تولید هماهنگ باشند تا نتیجه کار به محصولی ماندگار تبدیل شود. اگر کتاب گویا، به معنای خواندن و ضبط متن با یک رکورد باشد، تولید یک کتاب صوتی کار آسانی است، اما اگر متولیان تولید دنبال یک متن جذاب، مناسب و سناریو، موسیقی و تدوین باشند، کار این تولید سخت خواهد شد.
محمدی افزود: شاید هنوز در کشور ما لزوم یک نگاه جامع برای تولید یک کتاب گویا شکل نگرفته باشد البته چندان جای تعجب نیست چراکه کتاب گویا در کشور یک طفل نوپاست. برای تغییر رویکرد به کتاب گویا نیازمند زمان هستیم.
مردم ما با کتاب قهرند
در ادامه این نشست غلامحسین مراقبی با اشاره به این نکته که مشکل در حوزه کتاب مخاطب است، گفت: ما باید پذیرای فناورِهای نو در حوزه نشر باشیم. همانطور که لوکوموتیو و دستگاه چاپ از سوی انسان پذیرفته شد.
وی ادامه داد: ایرانیان در طول تاریخ به شنیدن عادت کردهاند. با توجه به اینکه مردم ما با کتاب قهرند، باید قدردان پدیدههای نوین در عرصه نشر باشیم.
این مدرس دانشگاه با اشاره به لزوم توجه به اصول ادبی در خواندن متن اظهار کرد: از مهمترین مباحث در متنخوانی، توجه به نقطهگذاری است که ناشران باید به این نکته توجه کنند. گویندگان علاوه بر اینکه باید دارای صدای خوب باشند، در متنخوانی نیازمند راهنمایی هستند. انتخاب صدا باید با شخصیتهای متن هماهنگ باشد. نقش ناظر در بهبود روند متنخوانی نیز بسیار بااهمیت است. باید در استفاده از متون ادبی به دلیل غلطهای احتمالی احتیاط کرد.
لزوم دنبال کردن جریان جذب مخاطبان کتاب گویا
شاهین علائینژاد، گوینده کتابهای گویا نیز در این نشست گفت: طرفداران کتاب کاغذی به سراغ آن میروند، باید جریان جذب مخاطب کتاب گویا را دنبال کنیم. جذب مخاطب برای دو نوع قالب کتاب کاغذی و گویا بسیار باهم متفاوت است.
وی درباره گویندگی برای تولید کتاب گویا ادامه داد: هیچکس بهجز نویسنده نمیتواند بهترین حالت را ایجاد کند؛ اما در جایگاهی که نویسنده نمیتواند یا نمیخواهد متن کتاب خود را بخواند، گویندگی مطرح میشود. حمایت یکی از نزدیکان نویسنده در افزایش کیفیت گویندگی مؤثر است. رنگآمیزی شخصیتها بر اساس شخصیتسازی نویسنده، جنسیت شخصیتها و حتی مکانی که طبق آن متن شکلگرفته، بر عهده گوینده است. در صورتیکه رنگآمیزی در خوانش مستتر باشد، شنونده متوجه پایان متن نخواهد شد.
علائینژاد با اشاره به بازار کتاب گویا افزود: کتابهای گویا با موضوعات طنز و کتابهایی که در زمانهای کوتاهتری تولید شدهاند، از مخاطب بیشتری برخوردارند. برای جذب مخاطب، استفاده از شخصیتهای معروف بسیار بااهمیت است. تبلیغ نیز در این عرصه از اهمیت ویژهای برخوردار است که باید بیش از پیش به آن توجه کنیم.
وی اظهار کرد: تأکید دارم که اگر متنی بهصورت مونوتن تولید شود، حتی اگر 40 دقیقه زمان داشته باشد، مخاطب در چهار دقیقه ابتدایی کتاب را رها خواهد کرد.
به صنعت نگاهی هنری داشته باشیم
حمیدرضا یراقچیان، آهنگساز، بهعنوان دیگر سخنران این نشست تخصصی گفت: گاهی گویندگان توانایی ارائه موضوعاتی را به ذهن مخاطب دارند که از عهده نویسنده برنیامده است. باید مانند بسیاری از کشورها بیاموزیم که از پدیدههای جدید حمایت کنیم و بهعبارتیدیگر باید به صنعت نگاهی هنری داشته باشیم.
وی افزود: کتاب گویا با هدف استفاده بهینه از زمانهای بیکاری تولید شده است و نتیجه این رویکرد این است که شنونده احساس مفید بودن پیدا خواهد کرد. بهنظر میرسد که کتاب گویا با وجود همه مخالفتها رشد پیدا خواهد کرد. کتاب گویا با توجه به موضوع میتواند بهعنوان ابزاری برای درمان یا آموزش قلمداد شود. موسیقی، در کتاب گویا در حکم رنگآمیزی در خوانش است. مونوتن به مخاطب اجازه میدهد که مخاطب در ذهن خود صحنهسازی کند.
تغییر دیدگاه نسبت به فناوریهای نوین نشر
ارژنگ آقاجری، آهنگساز نیز بهعنوان سخنران پایانی این نشست عنوان کرد: در حوزه فناوریهای نوین نشر باید دیدگاهمان را تغییر دهیم. اگر کارمان را صحیح انجام دهیم، ناشران مجبورند از هنرمندان پیروی کنند. صنعت نشر، صنعتی وابسته به فرهنگ نیست، بلکه به بازار وابسته است.
وی ادامه داد: همانطور که از سال 1970 هنرها با آمیختگی عرضه شدند، در عرصه تولید کتاب گویا نیز باید شاهد این آمیختگی باشیم، اتفاقی که کار دشواری نیست و نیازمند تلاش گروهی است. در صورتیکه هنر وارد این عرصه شود، ناشران بهخودیخود جذب این جریان خواهند شد.
این آهنگساز گفت: خواندن متن مونوتن موضوع چندان بااهمیتی نیست، اگر یک نت موسیقی به کتاب اضافه کنیم، یک محصول جدید تولید کردهایم که نمیتوان درباره آن ارزشگذاری کرد؛ مانند فیلمی که براساس یک رمان ساخته میشود و رویکردهای متفاوتی نیز از سوی مخاطب به دنبال میآورد.
آقاجری افزود: تولید اثر صوتی براساس متن، کار جدی است؛ بنابراین پر کردن وقتهای تلف شده یک هدف حداقلی محسوب میشود. باید برای شنیدن کتاب گویا زمان ویژه اختصاص دهیم.